W Polsce Okręgowy Urząd Miar (OUM) jest jednostką administracji rządowej odpowiedzialną za sprawy związane z miarami, masami oraz czasem i częstotliwością. Kontrola przedsiębiorcy przez Okręgowy Urząd Miar odnosi się głównie do przestrzegania przepisów dotyczących pomiarów, zwłaszcza w kontekście handlu. Oto kilka aspektów, które mogą podlegać kontroli przez OUM:
- Miary handlowe: Przedsiębiorcy, zwłaszcza ci działający w sektorze handlu detalicznego, są zobowiązani do używania legalnych miar handlowych, takich jak wagi, miarki objętościowe itp. Okręgowy Urząd Miar może przeprowadzać kontrole w celu sprawdzenia, czy przedsiębiorca używa odpowiednich i zatwierdzonych urządzeń pomiarowych.
- Zgodność z przepisami: Przedsiębiorcy muszą przestrzegać przepisów dotyczących stosowania i utrzymania urządzeń pomiarowych. OUM może przeprowadzać kontrole, aby upewnić się, że przedsiębiorcy przestrzegają tych przepisów.
- Certyfikacja i legalizacja urządzeń pomiarowych: Przedsiębiorcy muszą regularnie poddawać swoje urządzenia pomiarowe certyfikacji i legalizacji. OUM może kontrolować, czy przedsiębiorcy mają aktualne certyfikaty i czy ich urządzenia są legalizowane zgodnie z obowiązującymi przepisami.
- Próby kontrolne: OUM może przeprowadzać próby kontrolne, które polegają na sprawdzeniu, czy przedsiębiorca stosuje poprawne miary i jest zgodny z obowiązującymi normami.
- Kary i sankcje: W przypadku stwierdzenia nieprawidłowości lub naruszeń przepisów dotyczących pomiarów, Okręgowy Urząd Miar ma uprawnienia do nałożenia kar lub innych sankcji na przedsiębiorcę.
Zakres kontroli:
- przestrzeganie wymagań dotyczących paczkowania produktów, o których mowa w ustawie z dnia 7 maja 2009 r. o towarach paczkowanych (Dz. U. z 2018 r, poz. 2335, z późn. zm) w tym dokonanie czynności, o których mowa w punktach 2-5;
- przestrzeganie obowiązku stosowania legalnych jednostek miar podczas użytkowania przyrządów pomiarowych, wykonywania pomiarów i wyrażania wartości wielkości fizycznych,
- sprawdzanie spełniania wymagań przez przyrządy pomiarowe podlegające prawnej kontroli metrologicznej wprowadzone do obrotu lub użytkowania, stosowane albo przechowywane w stanie gotowości do użycia, w dziedzinach, o których mowa w art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 11 maja 2001 r. – Prawo o miarach (Dz. U. z 2020 r. poz. 140, z późn. zm.)
- sprawdzanie posiadania przez podmioty wprowadzające przyrządy pomiarowe do obrotu lub użytkowania oraz przez użytkowników przyrządów pomiarowych podlegających prawnej kontroli metrologicznej ważnych dowodów tej kontroli;
- przestrzeganie spełniania warunków właściwego stosowania przyrządów pomiarowych podlegających prawnej kontroli metrologicznej.
Prawa i obowiązki kontrolowanego przedsiębiorcy
Kontrolujący na podstawie art. 51 ust. 1-3 upp:
- przeprowadzają kontrolę w siedzibie przedsiębiorcy lub w miejscu wykonywania działalności gospodarczej oraz w godzinach pracy lub w czasie faktycznego wykonywania działalności gospodarczej przez przedsiębiorcę;
- kontrolę mogą przeprowadzać za zgodą lub na wniosek przedsiębiorcy w miejscu przechowywania dokumentacji, w tym ksiąg podatkowych, innym niż siedziba lub miejsce wykonywania działalności gospodarczej, jeżeli może to usprawnić prowadzenie kontroli. Kontrolę lub poszczególne czynności kontrolne, za zgodą przedsiębiorcy, mogą przeprowadzać również w siedzibie organu kontroli, jeżeli może to usprawnić prowadzenie kontroli.
Kontrolujący na podstawie art. 21 ust. 2 ustawy po okazaniu legitymacji i pisemnego upoważnienia są uprawnieni do:
- wstępu na teren nieruchomości lub pomieszczeń, gdzie przeprowadzana jest kontrola;
- badania dokumentów oraz zbierania ustnych i pisemnych wyjaśnień w sprawach objętych zakresem kontroli;
- zbierania i zabezpieczania dowodów naruszenia przepisów ustawy;
- legitymowania osób, w uzasadnionych przypadkach, celem ustalenia ich tożsamości;
- nakładania grzywien w drodze mandatu karnego.
Kontrolujący na podstawie art. 22h ust. 2 ustawy są uprawnieni do wstępu na teren nieruchomości lub pomieszczeń, o których mowa w art. 22f ust. 1 ustawy, bez potrzeby uzyskiwania przepustki oraz nie podlegają rewizji osobistej.
Kontrolowany ma prawo do:
- uzyskania informacji o zakresie przeprowadzanej kontroli – na podstawie art. 21 ust. 4 pkt 1 ustawy;
- obecności podczas wszystkich czynności pracowników urzędu miar, wykonywanych podczas kontroli – na podstawie art. 21 ust. 4 pkt 2 ustawy;
- podpisania protokołu kontroli albo podania w ciągu 7 dni od doręczenia protokołu pisemnego uzasadnienia przyczyny odmowy jego podpisania na podstawie art. 21 ust. 4 pkt 3 ustawy;
- wnioskowania do organu administracji miar zarządzającego kontrolę o wyłączenia kontrolującego z udziału w kontroli na podstawie art. 22e ust. 3 ustawy;
- wniesienia sprzeciwu wobec podjęcia i wykonywania przez organy kontroli czynności z naruszeniem przepisów art. 48 – 49, art. 50 ust. 1 i 2, art. 54 ust. 1 oraz art. 55 ust.1 i 2, z zastrzeżeniem art. 59 ust. 2 upp -na podstawie art. 59 ust. lupp;
- żądania odszkodowania w przypadku poniesienia szkody na skutek przeprowadzenia czynności kontrolnych z naruszeniem przepisów prawa – na podstawie art. 46 ust. 1 upp.
Kontrolowany ma obowiązek:
- udostępnić w toku kontroli na żądanie kontrolującego, na czas niezbędny do przeprowadzenia kontroli:
- przyrządy pomiarowe w sposób umożliwiający
- dokonanie oględzin zewnętrznych,
- sprawdzenie właściwości metrologicznych,
- sprawdzenie warunków właściwego stosowania,
- dokumenty związane z przyrządami pomiarowymi – w zakresie określonym w art. 22a ust. 1 ustawy
- przyrządy pomiarowe w sposób umożliwiający
- zapewnić kontrolującym warunki niezbędne do przeprowadzenia kontroli, w szczególności do;
- udzielania wszelkich niezbędnych wyjaśnień,
- udostępniania na żądanie kontrolujących innych niż określone w art. 22a ust. 2 pkt 2 ustawy dokumentów oraz materiałów przewidzianych zakresem kontroli,
- sporządzania uwierzytelnionych odpisów lub wyciągów z udostępnianych dokumentów,
- zapewnienia nienaruszalności zabezpieczonych przez kontrolujących przyrządów pomiarowych pozostawionych na przechowanie u kontrolowanego – na podstawie art. 22h ust. 1 ustawy;
- uczestniczyć w czynnościach kontrolnych lub pisemnie wskazać osobę upoważnioną do reprezentowania go w trakcie kontroli, w szczególności podczas jego nieobecności – na podstawie art. 50 ust. 1 i 3 upp;
- prowadzić i przechowywać w swojej siedzibie książkę kontroli (w formie zbioru dokumentów lub w formie elektronicznej) oraz upoważnienia i protokoły kontroli – na podstawie art. 57 ust. 1 upp;
- niezwłocznie okazać kontrolującemu książkę kontroli lub zapewnić dostęp przy użyciu urządzenia pozwalającego na zapoznanie się z jej treścią albo wykonanie poświadczonych przez przedsiębiorcę za zgodność wydruków z systemu informatycznego, w którym prowadzona jest książka kontroli, jeżeli okazanie książki kontroli jest niemożliwe za względu na udostępnienie jej innemu organowi kontroli, okazać książkę kontroli w siedzibie organu kontroli w terminie 3 dni roboczych od dnia zwrotu tej książki – na podstawie art. 57 ust. 6 – 8 upp;
Warto podkreślić, że Okręgowy Urząd Miar działa w oparciu o przepisy prawa, a wszelkie kontrole są prowadzone zgodnie z obowiązującymi standardami i procedurami. Przedsiębiorcy powinni być świadomi przepisów dotyczących pomiarów i miar handlowych oraz systematycznie przestrzegać ich, aby uniknąć potencjalnych problemów związanymi z kontrolą przez Okręgowy Urząd Miar.